У мезаліце адбываецца
суцэльнае засяленне сучаснай тэррыторыі Брэсцкай вобласці. плямёнамі свідэрскай
культуры, якія рухаліся на поўнач з паўдневай Польшчы праз даліну ракі Заходні
Буг. Свідэрская культура характэрызуецца
наканечнікамі ў выглядзе ліста. Для
мезалітычных культур шмат якіх тэрыторый характэрны мікраліты – мініяцюрныя
каменныя прылады. Ужываліся рубячыя прылады з каменя: тапары, цѐсла, кіркі, а
таксама прылады з косці і рога: наканечнікі дзідаў, гарпуны, рыбалоўныя кручкі
і г.д. Распаўсюдзіліся лук і стрэлы, прылады для рыбалоўства і палявання.
З’явіўся гліняны посуд. На мяжы палеаліта і неаліта быў праручаны сабака,
пачалося прыручэнне некаторых відаў жывѐл. Асновай гаспадаркі былі паляванне,
рыбалоўства, збіральніцтва.Насельніцтва жыла ў кругляных жытлах з вогнішчам
пасярэдзіне на невялікіх сезонных паляўнічых стаянках, якія размашчаліся на
пясчаных дзюнах, вырабляла прылады для працы і палявання.
Неаліт – новы каменны век, эпоха позняга каменнага
века. Характэрызуецца выкарыстаннем крамянѐвых, касцяных і каменных прылад,
распаўсюджваннем глінянага посуду. З’яўляецца прысвойваючая гаспадарка.
Асноўныя заняткі насельніцтва – земляробства, жывѐлагадоўля, паляванне і
рыбалоўства. У выніку адбываюцца кардынальныя змены ў жыцці чалавецтва, якія
праяўляюцца ў развіцці аселасці і росце насельніцтва. Гэтыя змены атрымалі
назву ―неалітычнай рэвалюцыі‖. На тэрыторі Беларусі таксама вырасла колькасць
насельніцтва. Асноўнымі заняткамі былі паляванне, рыбалоўства і збіральніцтва.
З’явілася першабытнае ткацтва з ужываннем вертыкальнага ткацкага станка. У
апрацоўцы каменя прымянялася шліфаванне, паліраванне і свідраванне. На поўдні
Беларусі з’явілася матычнае земляробства. Асноўныя дасягненні гэтага часу:
пераход ад прысвойваючай гаспадаркі да вытворчай, ўключэнне беларускіх земляў ў
міжрэгіянальны абмен таварам, з’яўленне зачаткі рамѐстваў – выраб керамічнага
посуду і тканіны.
Бронзавы век на тэрыторыі
Беларусі датуецца 2 – пачаткам 1 тыс.да н.э. У гэты час з’явіліся першыя першыя
вырабы з металаў. Сваіх радовішчаў медзі на Беларусі няма, таму медных і
бронзавых прылад працы няшмат, у асноўным гэта ўпрыгожванні: бранзалеты,
фібулы, кольцы. Медзь трапляла на тэрыторыю Беларусі з Каўказа, Карпат ў абмен
на бурштын і вырабы з бурштыну, якія насельніцтва старажытнай Беларусі
атрымлівала з Прыбалтыкі ў абмен на крэмневыя прылады працы. Працягвалі выкарыстоўвацца
каменныя прылады працы. Таму ў дачыненні да Беларусі больш падыходзіць назва
перыяду энеаліт (медна-каменны век). З’явілася струменчатая рэтуш (нанясенне
насечак крыж накрыж) - новы прыѐм, які яшчэ больш удасканаліў каменныя сякеры і
іншыя рэжучыя прылады. Адбываецца пераход
да земляробства, якое паступова становіцца галоўнай галіной гаспадаркі. У гэты
час існуе ляднае ці падсечна-агнявое земляробства. Замест аднакамерных жылых
пабудоў (паўзямлянак ці наземных жытлаў) зараз будуюць двухкамерныя жытлы. У
гэты час на Беларусі з’яўляецца новае насельніцтва – індаеўрапейцы. Па ступені
гаспадарчага і грамадскага развіцця яны апераджалі аўтахтоннае насельніцтва.
У гэты час на Беларусі
існуюць культуры шнуравой керамікі, назва якой паходзіць ад адметнага ўпрыгожвання
керамікі, а таксама тшцінецкая культура, адметнасцю якой з’яўляецца
цюльпанападобная кераміка.
Стаянку
перыяду мезаліту, неаліту, бронзавага веку каля в. Заказанка выявіў у
Пастановай Савета Міністраў БССР ад 18.02.1988 № 32
помнік археалогіі занесены ў Спіс помнікаў гісторыі і культуры рэспубліканскага
значэння Беларускай ССР. Пратаколам пасяджэння навукова-метадычнай рады па
пытаннях гiсторыка-культурнай спадчыны ад 04.12.2002 г. № 79 стаянка перыяду мезаліту, неаліту, бронзавага веку была
ўключана ў Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь
у падраздзел “Брэсцкі раён” (в. Заказанка)
раздзела “Брэсцкая вобласць”.
Пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад
14.05.2007 г. № 578 “Аб статусе гісторыка-культурных каштоўнасцей” дадзеннаму
помніку археалогіі быў нададзены статус
гісторыка-культурнай каштоўнасці Рэспублікі Беларусь, прысвоены катэгорыя “2” і індывідуальны шыфр – 113В000088.
У 2014 г. абследаваў А.Ю.
Ткачоў.
Стаянка
перыяду мезаліту, неаліту, бронзавага веку – в. Заказанка, праз 0,6 км на
паўднёвы захад ад прыпыначнага пункта Заказанка, праз 0,75 км на
паўночны-паўночны захад ад чыгуначнага маста праз р. Спанаўка. Помнік
размяшчаецца на высокім пагорку (ур. Гарадзішча), што месціцца на правабярэжным
поплаве р. Заходні Буг. Пагорак выцягнуты з паўночнага ўсходу на паўднёвы
захад, памеры 200×100 м. Паверхня паросла дрэвамі.
